قسمت اول: باند پرواز یا Runway

بیاید لحظه ای خود را جای خلبان یک هواپیما فرض کنیم که قصد دارد در فرودگاه هیثروی لندن فرود یا landing کند با یک نگاه به نقشه این فرودگاه در میابیم که این فرودگاه داری سه باند است در این صورت وقتی که ما از برج مراقبت این فرودگاه در خاست landing کنیم چه طور متوجه شویم که برج مراقبت کدام باند را برای فرود ما در نظر گرفته است؟ اما نگران نباشید چون از قبل در طول بریفینگ (توجیه) پرواز، نقشه ها مورد نیاز و مسیر اپروچ (تقرب به فررودگاه) را در اختیار شما قرار میدهند اما با این وجود جهت اطمینان رقم های درشتی در ابتدای هر باند نوشته شده است، این اعداد دو رقم اول جهت مغناطیسی واقعی باند هستند به بیان دیگر شماره ی هر باند سمت جغرافیایی آن است که به نزدیکترین عدد گرد شده است مثلا مقصود از باند 27L که برج مراقبت آن را به شکل دو هفت چپ بیان می کند باند272 درجه در سمت چپ است یا 27R یعنی باند 272 درجه سمت راست. خوب یک باردیگه به فرودگاه هیثرو برگردیم در اینجا اگر هواپیمای ما در حال پرواز به طرف باند 27L باشد و برج مراقبت به ما اجازه ی فرود در باند 27L را بدهد کار که خیلی راحت است در مقابل می تواند به ما اجازه ی فرود در باند 9R را بدهد یعنی باند 92 درجه راست توجه کنید که این همان باند 27L که از طرف دیگز باند 9R خوانده میشود. پس ما باید وارد طرح تقرب دیگری شویم ، فرودگاه را دور بزنیم و از سوی دیگر بر این باند فرود بیایم. به همین علت است که بیشتر خلبانان ترجیح میدهند که موعدبانه با کارکنان این برج صحبت کنند!!! اما از شوخی بگذریم جهت نشستن بر روی باند که برج مراقبت آن را برای ما تعیین می کند بستگی به جهت وزش باد دارد که در زیر به آن اشاره می کنیم.

به این نکته توجه کنید که اختلاف درجه ی مغناطیسی دو سر باند 180 درجه است.سمت باندها همه بر اساس شمال مغناطیسی می باشند جاییکه قطبنماها با توجه به آن و بر اساس آن کار می کنند مثلا هنگامی که دماغه ی هواپیمای شما در امتداد باند قرار گرفت قطب نمای مغناطیسی هواپیما باید به طور تقریبی جهت باند را نشان دهد

قطب نما مغناطیسی بوئینگ 747

مهمترین پارامتر برای ساخت یک فرودگاه و یا به طور ساده تر برای ساخت یک باند پرواز جهت وزش باد در بیشتر روز های سال است چرا که عملیات های Landing و Take off از حساسیت بالایی برخوردار بود برای مثال در حالت فرود باید سرعت هواپیما کم باشد و از طرفی می بایست Lift کافی جهت یک فرود نرم بوجود آید که البته تولید Lift در سرعت های کم برعهده Flap ها هست اما در صورتی که هواپیما در موقعه فرود موافق جهت وزش باد و یا به اصطلاح حرفه ای تر پشت به باد باشد نیروی باد خود باعث افزایش Drag میشود و اگر از حدی شدیدتر باشد به یقین هواپیما را محکم به سطح باند می کوبد و یا اگر زمان فرود هواپیما باد از سمت چپ و یا راست هواپیما بوزد باعث انحراف هواپیما می شود

با توجه به متن بالا درمیابیم که باید باند پرواز همیشه در راستای وزش باد ساخته شود تا هواپیما ها بتوانند در جهت مخالف باد فرود آیند. فرود آمدن در جهت مخالف وزش باد علاوه بر نداشتن مشکلات دو حالت قبل فواید هم دارد و آن این است که در این حالت هوای بیشتری در زیر بال های هواپیما قرار می گیرد که باعث افزایش نیروی Lift می شود که در نتیجه آن باعث می شود هواپیما برای فرود از فلپ کمتری استفاده کند و فرود نرمتری داشته باشد و همچنین نیاز به طول باند کمتری جهت فرود دارد. در حالت Take off نیز اگر خلاف جهت وزش باد باشد مانند فرود فشار هوا زیر بال و در پی آن Lift بیشتر شده و هواپیما زود تر از روی باند کنده می شود

در کشور عزیزمان ایران بیشترین باد از سمت غرب به شرق در طول سال جریان دارد بنابراین راستای اکثر باند های ایران غربی شرقی است و حالا حالتی را در نظر بگیرید که هواپیمایی از سمت کرمانشاه به سوی مهرآباد در حکت است کلیدور پرواز این مسیر به گونه ای است که هواپیما ها از سمت غرب به تهران نزدیک می شوند حال حالتی را در نظر بگیرید که هوای تهران بدون وزش باد باشد در این صورت وقتی پرواز مذکور از برج مراقبت درخواست Landing کند مراقبت پرواز برج مراقبت اجازه فرود این هواپیما را بر روی باند 12L یا 12R یعنی اجازه فرود روی یکی از باند ها را از سمت غرب به هواپیما داده می شود. در حالتی که باد مطابق اکثر مواقع درحال وزش از سمت غرب باشد برج مراقبت این هواپیما را برای دور زدن تهران و فرود از طرف مقابل بر روی این باند ها (یعنی 24L یا 24R ) را راهنمایی می کند پس نتیجه میگیریم دستورات برج مراقبت برای فرود هواپیما از سمت خاص بر روی باند دلبخواهی و از روی تصفیه حساب شخصی نبوده و هیچ ربطی به موعدبانه سخن گفتن خلبانان با مراقبت پرواز ندارد.

تذکر مهم:

فرض کنید از مبدا بندرعباس درحال پرواز به سمت شهر کرمان هستید و هم اکنون شهر کرمان در شمال شرقی شما قرار دارد و فاصله شما تا فرودگاه کرمان 18 مایل است و شما اجازه فرود بر روی باند 34 فرودگاه کرمان را دارید مسلما یک بار پرواز از بالای فرودگاه و نگاه کردن به اعداد ابتدای باند جهت پیدا کردن باند 34 کار درستی نیست. شما به عنوان خلبان باید از روی GPS و یا با استفاده از چارت فرودگاه کرمان باند 34 را پیدا کنید و توجه داشته باشید که اعداد ابتدای باند فقط جهت آن هستند که خلبان در هنگام Short Final مطمئن شود باند را درست انتخاب کرده است